Osagaiak eta hasiera

Partida ofizialak eremu mugatu batean jokatzen dira, 24,5 m eta 27,5 m luze eta 3 m zabal. Muturretan bina marra daude, 2 eta 7 metroetara. Jaurtitzaileek ezin dute 7 m-ko marra inoiz gainditu. Bestalde, 2 m-ko marrek joko-eremua mugatzen dute, bolatxoa bi marro horien artean bota beharko da. Partidak lurraren gainean jokatu ohi dira eta jokalariek lurrean egiten dituzte marrak (edo zirkunferentzia bat). Dena dela, hasiberrientzat edo zaleentzat edozein eremu izan daiteke nahikoa, neurriak kontuak izan gabe.

Bolak metalezkoak (berunik edo hondarrik gabe barruan), kautxu zurrunduzkoak, zurezkoak edo sintetikoak dira. Bolek 8,8 cm eta 11 cm arteko diametroa dute eta 700 g eta 1.300 g artean dira pisu. Bolak bikoteka markaturik daude bikote bata bestetik bereizteko.

Bolatxoa (itua) zurezkoa da eta 3-4 cm da diametro.

Binaka edo bi taldetan jokatzen da, eta bakoitzak lau jokalari izan ditzake gehienez. Joko mota desberdin daude:

1. Bakunak: bi jokalari; jokalari bakoitzak 3 edo 4 bola ditu.
2. Bikoitzak: bi jokalariko bi talde; jokalari bakoitzak 2 edo 3 bola ditu.
3. Hirukoitzak: hiru jokalariko bi talde; jokalari bakoitzak 2 bola ditu.
4. Laukoitzak: lau jokalariko bi talde; jokalari bakoitzak 2 bola ditu.

Norberaren bolak bolatxotik aurkariarenak baina gertuago uztea da helburua.

 

Arauak

Partida eskuetan dago banaturik eta eremuaren muturretan jokatzen dira, txandaka.

Partida bukatuko da talde batek 13, 15 edo 21 puntu egiten dituenean.

Partida hasieran, zein taldek botako duen bolatxoa kutx ala pil erabakiko da. Hurrengo eskuetan aurrekoaren irabazleek hasiko dira botatzen.

Bolatxoak eremuaren azken 5 metro baino lehenago geratu behar du. Oztopo batetik (harria, adarra, ...) 50 cm baino gertuago geratzen bada, berriro botako da.

Bolatxoa bota duenak jaurtiko du lehen bola. Oinak elkarrekin eduki behar ditu eta ezin du jaurtiketa-lerroa (7 m-koa) gainditu bola gelditu baino lehen.

Partida ez-ofizialetan, jaurtitako bolak bolatxoa jo eta mugitzen badu, ez du axola; hurrengo jaurtiketa bolatxoaren posizio berrirantz egin behar da.

Talde batek jaurtitzen segituko du aurkarien bolaren bat bolatxotik bereak baino gertuago dagoen bitartean. Beraz, hasieran taldeek bola bana jaurtiko dute, urrunen geratzen denak segituko du jaurtitzen bere bola bat beste taldearena baino gertuago utzi arte, orduan txanda aldatuko da.

Gerta liteke talde batek bere bola guztiak jaurtitzea aurkarien posizioa hobetu gabe. Orduan, aurkariek beren bolak jaurtiko dituzte puntuazio hobea lortzen saiatzeko.

Esku bat jokalari guztiek bola guztiak bota dituztenean bukatuko da. Orduan zenbatuko dira lortutako puntuak. Bere bolaren bat bolatxotik gertuen taldeak irabaziko du, hau da, bola bat bolatxotik gertuen utzi duen taldeak baino ez du punturik lortuko. Talde horrek puntu bana lortuko du aurkako taldearen bola gertuena baino gertuago duen bola bakoitzeko.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Batzuetan ez da argi egongo zein bola dagoen gertuago bolatxotik. Gertuen dagoen bola zein den egiaztatzeko, neurketa-zinta edo soka bat erabiliko da.

 

Arau ofizialak

Hemen Petanka eta Proventzako Jokoaren Nazioarteko Federazioaren (FIPJP) arautegia (2021) emango dugu.

 

XEDAPEN OROKORRAK

1. artikulua – Taldeen osaketa

Petanka elkarren aurka jokatzen den kirola da:

- 3 jokalari 3 jokalariren aurka (hirukoitzak).

Honela ere joka daiteke:

- 2 jokalari 2 jokalariren aurka (bikoitzak);

- Jokalari bat jokalari baten aurka (banaka).

Hirukoitzetan, jokalari bakoitzak 2 bola ditu.

Binaka eta banaka, jokalari bakoitzak 3 bola ditu.

Debekatuta dago beste edozein formula.

2. artikulua – Bola baimenduen ezaugarriak

Petanka FIPJPk baimendutako bolekin jokatzen da eta ezaugarri hauek dituzte:

1. metalezkoa izatea;
2. 7,05 cm (gutxienez) eta 8 cm (gehienez) arteko diametroa izatea;
3. 650 gramo (gutxienez) eta 800 gramo (gehienez) artean izatea;

Lehiaketa espezifikoetan, urtean 11 urte edo gutxiagoko gazteek 600 gramoko eta 65 mm-ko diametroko bolak erabiltzeko aukera dute, baldin eta homologatutako marka batean fabrikatzen badira.

Fabrikatzailearen markak eta pisuak boletan grabatuta egon behar dute eta beti izan behar dute irakurgarriak.

Jokalariaren izen-abizenak (edo inizialak) grabatu egin daitezke bolak ekoiztean, baita zenbait logotipo, siglak edo antzeko beste xehetasun batzuk ere.

4. Bolak hutsa izan behar du, eta ez du beruna, harea, merkurioa, etab. bezalako materialik izan behar. Oro har, ez dira manipulatu behar, ezta baimendutako fabrikatzaileek mekanizatu ondoren eraldatuak izan ere. Bereziki, debekatuta dago horiek suberatzea fabrikatzaileak emandako gogortasuna aldatzeko.

2 bis artikulua – Bola ez-zuzenentzako zehapenak

Aurreko artikuluko 4) lerroaldean xedatutakoa hausten duen jokalari oro lehiatik kanpo geratuko da berehala, baita bere kide edo kideak ere.

Bola bat trukatu gabe baina higatuta edo gaizki fabrikatuta badago, kontrol-azterketak ez baditu behar bezala gainditzen edo aurreko artikuluko 1), 2) eta 3) paragrafoetan ezarritako arauak betetzen ez baditu, jokalariak aldatu egin behar du. Joko osoa ere alda dezake.

Jokalariek hiru paragrafo horiei buruz egindakoa erreklamazioak, partida hasi aurretik baino ezin dira onartu. Beraz, azken horiei interesatzen zaie ziurtatzea beren bolek eta aurkarienek emandako arauak betetzen dituztela.

4) paragrafoan oinarritutako erreklamazioak partida osoan onar daitezke, baina bi eskuren artean baino ezin dira egin. Hala ere, hirugarren eskutik aurrera, aurkariaren bolen aurkako erreklamazio bat funsgabea bada, azken horren puntuazioari hiru puntu gehituko zaizkio.

Epaile batek edo epaimahai batek, edozein unetan, jokalari baten edo gehiagoren bolen azterketa eskatu ahal izango du.

3. artikulua – Adostutako ituak

Ituak egurrezkoak izango dira, edo fabrikatzailearen etiketa duen eta FIPJPk homologatu duen material sintetikozkoak, eskatutako arauei buruzko baldintza-agiri espezifikoa aplikatuz.

Diametroak 30 mm-koa izan behar du (perdoia: +/- 1 mm).

Pisuak 10 eta 18 gramo artekoa izan behar du.

Itu margotuak onartuta daude, baina ez haiek ez zurezko ituek ezin dute iman batekin jaso.

4. artikulua – Lizentziak

Lehiaketa batean izena emateko, jokalari bakoitzak bere lizentzia aurkeztu behar du edo, bere federazioaren arauen arabera, bere nortasuna eta federazio horretako kidea dela frogatzen duen agiria.

 

JOKOA

5. artikulua – Erregelamenduzko eremuak

Petanka gainazal guztietan egiten da. Hala ere, antolakuntza-batzordeak edo arbitro batek hala erabakita, taldeak behartuta egon daitezke eremu mugatu batean jokatzera. Kasu horretan, azken horrek, nazioko txapelketetarako eta nazioarteko lehiaketetarako, hurrengo gutxieneko neurriak izan beharko ditu: 15 m × 4 m.

Gainerako lehiaketetarako, federazioek beren azpi-banaketei utzi ahal izango diete gutxieneko horiei buruzko salbuespenak adostea, baina neurriak ez dira 12 m × 3 m baino txikiagoak izango.

Joko-eremu batek listariz mugatutako lursail kopuru zehaztugabea du, eta horien zabalerak ez du eraginik izan behar jokoaren garapen egokian. Lursailak mugatzen dituzten listari horiek ez dira galera-lerroak, jokoen hondoko lerroak eta kanpoko koadroenak izan ezik.

Bereizketa materialik gabeko joko-eremuak jartzen direnean, eremuaren hondoko lerroak galera-lerrotzat hartzen dira.

Lursailak hesiz itxita daudenean, hesiek gutxienez 1 m-ko distantziara egon behar dute jokalekuen kanpoko lerroetatik.

Partidak 13 puntutan jokatzen dira, txapelketak eta sailkapenak 11 puntutan jokatzeko aukerarekin.

Lehiaketa batzuetan partidak denbora mugatuan antola daitezke. Horiek lerro guztiak galera-lerroak diren jokalekuetan jokatu behar dira beti.

6. artikulua – Jokoaren hasiera eta zirkunferentziaren araudia

Jokalariek zozketa bat egin behar dute bi taldeetatik zeinek aukeratuko duen joko-eremua, antolatzaileek esleitu ez badute, eta lehen itua jaurtiko du.

Antolatzaileek lursail bat esleitzen badute, esleitutako lekuan bota behar da itua. Taldeek ezin izango dute beste joko-eremu bat aukeratu arbitro baten baimenik gabe.

Zozketa irabazi duen taldeko jokalarietako edozeinek abiapuntua aukeratu eta zirkunferentzia bat egin behar du lurrean, jokalari guztien oinak osorik jartzeko moduan. Hala ere, trazatutako zirkunferentzia batek ezin izango du 35 cm baino gutxiagoko eta 50 cm baino gehiagoko diametroa izan.

Zirkunferentzia material baten kasuan, zurruna izan behar du, eta 50 cm-ko barne-diametroa (perdoia: +/- 2 mm).

Zirkunferentzia tolesgarriak onartzen dira, baldin eta FIPJPk onartutako ereduak badira, batez ere zurruntasunari dagokionez.

Antolatzaileak arauzko zirkunferentziak eskaintzen dituenean, jokalariek erabili egin behar dituzte.

Era berean, aurkariak proposatutako arauzko zirkunferentzia zurrunak edo FIPJPk onartutako zirkunferentzia tolesgarriak ere onartu behar dituzte. Bi taldeek aukera badute, zozketa irabazi duenari dagokio.

Jaurtiketa-zirkunferentzia edozein oztopotatik metro batera baino gehiagora trazatu (edo jarri) behar da, eta gutxienez 1,50 metrora erabilitako beste jaurtiketa-zirkunferentzia batetik edo beste partida baten itutik.

Zirkunferentziaren barnealdea erabat garbi daiteke partida osoan, baina partidaren amaieran leheneratu behar da.

Oinek zirkunferentziaren barruan egon behar dute erabat, ez zapaldu zirkunferentzia gainean, eta jaurtitako bolak ukitu duenean bakarrik irten edo lurretik erabat askatu behar dira. Gorputzeko beste atalek ez dute lurra ukitu behar zirkunferentziatik kanpo. Xedapen hori betetzen ez duen jokalari orok 35. artikuluan ezarritako zehapenak izanen ditu.

Salbuespen gisa, beheko gorputz-adar bateko minusbaliatuek oin bakarra jar dezakete zirkunferentziaren barruan, eta besteak ez du lehenengoaren aurrean egon behar. Gurpil-aulkian dabiltzanentzat, gurpil batek (beso eramailearena) zirkunferentziaren barruan egon behar du.

Jokalari batek bolak geratzen diren bitartean zirkunferentzia jasotzen badu, zirkunferentzia berriz jartzen da, baina aurkariek bakarrik jaurti ditzakete bolak.

Zirkunferentzia ez da eremu debekatua.

Nolanahi ere, zirkunferentziak markatu egin behar dira itua jaurti aurretik.

Itua jaurti behar duen taldeak erabili behar duen zirkunferentziatik gertu trazatutako jaurtiketa-zirkunferentzia guztiak ezabatu behar ditu.

Itua jaurtitzeko eskubidea irabazten duen taldeak, bai zozketa baten ondoren, bai aurreko eskuan puntuatzeagatik, saialdi baterako eskubidea baino ez du. Ituaren jaurtiketa alferrikakoa bada, beste ekipoari eman behar zaio, eta arauzko posizioan jarri beharko du. Bigarren taldeak itua ez badu arauzko posizio batean uzten, itua ezarri duena 35. artikuluaren arabera zehatuko da. Behin eta berriz gertatzen bada, txartel berri bat eman behar zaio talde osoari, eta, hala badagokio, lehendik jasotako txartelei gehitu.

Talde bateko jokalari batek itua jaurtitzeak ez du esan nahi lehena jokatu behar duenik.

Jokalariek ituaren posizioa markatu behar dute, hasieran eta mugimendu bakoitzaren ondoren. Ez da erreklamaziorik onartuko markatu gabeko itu batengatik, eta arbitroak ituaren kokalekuaren arabera bakarrik emango du erabakia.

7. artikulua – Itua jaurtitzeko arauzko distantziak

Jokalari batek jaurtitako itua baliozkoa izan dadin, beharrezkoa da:

1. Jaurtiketa-zirkunferentziaren barne-ertzetik bereizten duen distantzia hau izatea:

- gutxienez 4 metro eta gehienez 7 metro benjaminentzat;

- gutxienez 5 metro eta gehienez 8 metro haur-kategorian;

- 6 metro gutxienez eta 9 metro gehienez kadeteentzat.

- 6 metro gutxienez eta 10 metro gehienez junior eta seniorrentzat.

2. Jaurtiketa-zirkunferentzia edozein oztopotatik gutxienez metro batera eta beste zirkunferentzia batetik edo beste partida bateko itutik gutxienez 1,50 metrora egotea.
3. Itua oztoporen batetik eta joko-eremuaren hondoko lerrotik gutxienez 50 cm-ra egotea eta zirkunferentzia edo itu batetik gutxienez 1,50 metrora egotea. (Oharra: ez da inolako minimorik behar jokoa bereizteko lerroei edo jokoen alboko galera-lerroei dagokienez)
4. Oinak zirkunferentziaren barnean jartzen dituen jokalariaren gorputza guztiz zuzena denean, ikusgaia izatea. Eztabaida izanez gero, arbitro batek apelaziorik gabe erabakiko du itua ikusgaia den.

Hurrengo eskuan, aurrekoan itua zegoen puntuaren inguruan jarritako zirkunferentzia batetik jaurtiko da itua, kasu hauetan izan ezik:

- Zirkunferentzia oztopo batetik metro batera baino gutxiagora, zirkunferentzia batetik edo erabilitako itu batetik 1,50 metrora baino gutxiagora jarriko litzateke.

- Itua ezingo litzateke jaurti arauzko distantzia guztietara.

Lehenengo kasuan, jokalariak dagokion oztopoaren edo objektuaren arauzko mugan trazatzen edo jartzen du zirkunferentzia.

Bigarren kasuan, jokalariak atzera egin dezake, aurreko eskuaren bidearen lerrokaduran, itua jaurtitzeko baimendutako gehieneko distantzia gainditu gabe. Aukera hori bakarrik eskaintzen da itua ezin bada noranzko bakar batean ere distantzia maximora jaurti.

Itua ez bada ezarritako aurreko baldintzetan jaurti, aurkako taldeak arauzko posizioan utziko du jokalekuan, eta, era berean, zirkunferentzia atzeratu ahal izango du, aurreko paragrafoan aurreikusitako baldintzetan, aurkako taldeak lehenengo atzerapena eginez gero distantzia maximora jaurtitzeko aukerarik izan ez badu.

Nolanahi ere, itua legezko posizioan jarri ez duelako galdu duen taldeak lehen bola jokatu behar du.

Itua jaurtitzeko eskubidea irabazi duen taldeak gehienez minutu bat izango du. Aurkariaren arrakastarik gabeko jaurtiketaren ondoren itua jartzeko eskubidea lortu duenak berehala egin beharko du.

8. artikulua – Ituaren jaurtiketaren baliozkotasuna

Jaurtitako itua arbitroak, aurkari batek, ikusle batek, animalia batek edo edozein objektu mugikorrek gelditzen badu, berriro jaurti behar da.

Jaurtitako itua kide batek gelditzen badu, aurkariari ematen zaio arauzko posizioan jar dezan.

Itua jaurti ondoren, lehen bola jokatzen bada, aurkariak oraindik ere badu bere arauzko posizioa aurkaratzeko eskubidea, baldin eta taldeko kideetako batek ez badu itua jarri joko-zelaian, beste taldeak huts egin ondoren.

Aurkariari itua eman aurretik, bi taldeek onartu behar dute jaurtiketa hori ez zela baliozkoa edo arbitro batek hala erabaki duela.

Aurkariak bola bat jokatu badu, itua behin betiko baliozkotzat jotzen da eta ez da erreklamaziorik onartzen.

9. artikulua – Uneko itua ezeztatzea

Itua baliogabea da zazpi kasu hauetan:

1. Itua debekatutako lekura mugitzen denean, baita baimendutako eremura itzultzen denean ere. Eremu baimendu baten mugan dagoen itua ona da. Baimendutako eremuaren muga edo galera-lerroa erabat gainditu ondoren bakarrik da baliogabea, hau da, osorik muga horretako bertikaletik haratago dagoenean. Debekatutako eremutzat jotzen da ituak libreki flotatzen duen ur-putzua.
2. Baimendutako eremuan lekuz aldatutako itua zirkunferentziatik ikusten ez denean, 7. artikuluan aurreikusitako baldintzetan. Hala ere, bola batek estalitako itua ez da nulua. Arbitro batek bola bat ken dezake une batez, itua ikusten den egiaztatzeko.
3. Itua 20 metro baino gehiagora (junior eta seniorrentzat) edo 15 metro baino gehiagora (benjamin, haur eta kadeteentzat), edo jaurtiketa-zirkunferentziatik 3 metro baino gutxiagora mugitzen denean.
4. Trazatutako eremuetan, ituak joko-eremuaren ondoko joko-eremuren bat baino gehiago zeharkatzen duenean edo eremuaren hondotik irteten denean.
5. Mugitutako itua aurkitzen ez denean, bilatzeko denbora bost minutura mugatzen da.
6. Debekatutako eremu bat ituaren eta jaurtiketa-zirkunferentziaren artean dagoenean.
7. Denbora mugatuan garatzen diren partidetan, itua esleitutako eremutik ateratzen denean.

10. artikulua – Oztopoak lekuz aldatzea

Jokalariek debekatuta dute jokalekuan edozein oztopo kentzea, mugitzea edo zanpatzea. Hala ere, itua jaurtitzera deitutako jokalariak baimena du boletako batekin bat haztatzeko, lurra hiru aldiz baino gehiago jo gabe. Gainera, jokatzeko prestatzen ari denak edo kideetako batek lehenago jokatutako bola batek egindako zulo bat estali dezake.

Arau hau betetzen ez bada, batez ere jaurti behar den bola baten aurrean erraztatzen bada, jokalari arau-hausleak 35. artikuluan aurreikusitako zehapenak izango ditu.

11. artikulua – Ituaren edo bola baten aldaketa

Jokalariek debekatuta dute ituaz edo bolaz aldatzea jokoan zehar, kasu hauetan izan ezik:

1) Ezin da aurkitu, bost minutura mugatzen da bilaketa-denbora.

2) Hautsi egiten da: kasu honetan, piezarik handiena hartzen da kontuan. Jokatzeko bolak geratzen badira, berehala ordezkatuko da, behar den neurketa egin ondoren, diametro bereko edo hurbileko bola edo itu batekin. Hurrengo eskuan, jokalariak bola-joko oso berri bat har dezake.

 

ITUA

12. artikulua – Ezkutuko edo lekuz aldatutako itua

Esku batean, itua ustekabean zuhaitz-orri batek edo paper-zati batek ezkutatzen badu, objektu horiek kenduko dira.

Gelditutako itua mugitzen bada, haizearen edo lurraren inklinazioaren ondorioz, adibidez, jatorrizko lekura itzultzen da, markatu bada. Gauza bera gertatzen da itua ustekabean arbitro batek, jokalari batek, ikusle batek, bola batek edo beste joko bateko itu batek, animalia batek edo edozein objektu mugikorrek mugitzen badute.

Itua partida horretan jokatutako bola baten eraginez mugitzen bada, baliozkoa da.

13. artikulua – Itua beste joko batera aldatzea

Esku batean, itua beste joko-eremu batera mugitzen bada, mugatua izan ala ez, itua ona da, 9. artikuluan xedatutakoaren mende.

Itu hori erabiltzen duten jokalariek, behar izanez gero, beste joko-zelaian dauden jokalariek hasitako eskuaren amaieraren zain egongo dira, berena amaitzeko.

Artikulu honen aplikazioak eragiten dien jokalariek pazientzia eta kortesia erakutsi behar dituzte.

Hurrengo eskuan, egokitu zaien lekuan jarraitzen dute taldeek, eta itua lekualdatu zutenean zegoen puntutik jaurtitzen da, 7. artikuluan xedatutakoaren mende.

14. artikulua – Itua baliogabea bada aplikatu beharreko arauak

Esku batean itua baliogabea bada, hiru kasu agertzen dira:

1. Talde bakoitzean jokatzeko bolak geratzen dira: eskua baliogabea da eta itua aurrekoan puntuatu duen edo zozketa irabazi duen taldeari dagokio.
2. Talde bakar batean geratzen dira bolak: talde honek jokatzeko dituen bolak adina puntu lortzen ditu.
3. Bi taldeek ez dute bolarik eskuan: eskua baliogabea da, eta itua aurrekoan puntuatu duen edo zozketa irabazi duen taldeari dagokio.

15. artikulua – Gelditu ondoren itua jartzea

1. Ikusle batek edo arbitro batek, itua kolpatuz, gelditu edo desbideratu badu, bere posizioari eutsiko dio.
2. Baimendutako jokalekuan dagoen jokalari batek, itua kolpatuz, gelditu edo desbideratu badu, haren aurkaria aukera hauek izango ditu:

a) itua bere leku berrian uztea,

b) itua lehengo tokira itzultzea,

c) itua jatorrizko lekutik dagoen lekuraino doan lerro baten luzapenean jartzea, zirkunferentziatik gehienez 20 metrora (15 metro, benjamin, haur eta kadeteen kasuetan) eta ikusteko moduan.

b) eta c) aukerak aplikatu ahal izateko, ezinbestekoa da ituaren posizioa aurretik markatuta egotea. Hala ez bada, itua dagoen lekuan geratuko da.

Baldin eta, kolpatu ondoren, itua, bere bidean, debekatutako eremu batetik igarotzen bada jokalekura itzultzeko, baliogabetzat joko da eta 14. artikuluko xedapenak aplikatuko dira.

 

BOLAK

16. artikulua – Lehenengo bolaren eta hurrengoen jaurtiketa

Esku bateko lehen bola zozketa irabazi duen edo azkenean puntuatu duen taldeko jokalari batek jaurtiko du. Gero, joko-puntua ez duen taldea da.

Jokalariak ez du inolako objekturik erabili behar, ezta lurrean marra bat egin ere bola eramateko edo jaurtiketa-basea markatzeko. Azken bola jokatzen duenean, beste eskuan bola gehigarri bat edukitzea debekatzen zaio.

Bolak banan-banan jokatu behar dira.

Jaurtitako edozein bola ezin da berriro jokatu. Hala ere, jaurtiketa-zirkunferentziaren eta ituaren artean, bola baten edo beste joko bateko itu baten bidez, animalia baten bidez, edozein objektu mugikorren bidez (baloi, etab.) nahi gabe gelditu edo desbideratu diren bolak berriro jaurti behar dira. eta 8. artikuluko hirugarren paragrafoan aurreikusitako kasuan.

Bola jaurti aurretik, jokalariak lokatz arrasto edo hondarren bat kendu beharko du bertatik, 35. artikuluan aurreikusitako zehapenen zigorpean.

Jokatutako lehen bola debekatutako eremuan badago, aurkariak jokatu egin behar du, eta, txandaka, baimendutako eremuan bolarik ez dagoen bitartean.

Jaurtiketa edo osagarri baten ondoren, baimendutako eremuan bola bat bera ere ez badago, 29. artikuluan puntu nuluari buruz ezarritako xedapenak aplikatuko dira.

17. artikulua – Jokalarien eta ikusleen jarrera jokoan zehar

Jokalari batek bola jaurtitzeko duen arauzko denboran, ikusleek eta jokalariek isilik egon behar dute.

Aurkariek ez dute mugitu behar, ez keinurik egin, ez eta jokalariari traba egin diezaiokeen ezer egin ere. Kideak bakarrik mantendu daitezke ituaren eta jaurtiketa-zirkunferentziaren artean.

Aurkariek itutik haratago edo jokalariaren atzean egon behar dute, eta, bi kasuetan, alde batera egon behar dute jokoaren zentzuari dagokionez, eta gutxienez bi metrora.

Agindu horiek betetzen ez dituzten jokalariak lehiaketatik kanpo utz daitezke, baldin eta arbitro batek ohartarazi ondoren, beren jokabidean jarraitzen badute.

18. artikulua – Bolak jaurtitzea eta eremutik ateratako bolak

Inork ezin du, probatzeko, boletako bat partida batean jaurti, ezta jokalekutik kanpo ere. Baldintza hori betetzen ez duten jokalariei 35. artikuluan aurreikusitako zigorrak ezarriko zaizkie.

Eskuan zehar, joko-eremutik ateratzen diren bolak onak dira, 19. artikulua aplikatu ezean.

19. artikulua – Bola nuluak

Bola oro nulua da eremu debekatura igaro bezain laster. Baimendutako joko-eremu baten mugan dagoen bola bat ona da. Baimendutako joko-eremu muga erabat gainditu ondoren soilik da nulua bola, hau da, muga horretako bertikaletik beste aldean erabat kokatuta dagoenean. Gauza bera gertatzen da, trazatutako joko-eremuetan, erabilitako joko-eremuaren alboko joko-eremu bat baino gehiago erabat zeharkatzen duenean edo eremuaren amaieratik ateratzen denean.

Eremu bakar batean garatzen diren partidetan, bola bat nulua da baldintza berdinetan, joko-eremutik erabat irteten denean.

Bola jokalekura itzultzen bada, dela lurraren maldagatik, dela oztopo mugikor edo mugiezin batek itzuli duelako, berehala erretiratzen da jokotik, eta mugitu ahal izan duen guztia, debekatutako eremutik igaro ondoren, berriro jartzen da bere lekuan, objektu horiek markatu badira.

Edozein bola baliogabe berehala erretiratu behar da jokotik. Bestela, ontzat hartuko da aurkako taldeak bola bat jokatu bezain laster.

20. artikulua – Bola bat gelditzea

Ikusle batek edo arbitro batek gelditutako edo desbideratutako edozein bolak bere posizioari eutsiko dio gelditze-puntuan.

Taldeko jokalari batek nahi gabe gelditutako edo desbideratutako edozein bola nulua da.

Aurkari batek nahi gabe apuntatutako, gelditutako edo desbideratutako edozein bola berriro jaurti daiteke edo bere gelditze-puntuan utz daiteke, jokalariaren nahierara.

jokalari batek jaurtitako edo kolpatutako bola bat, nahi gabe, gelditu edo desbideratzen badu, aurkariak honako hau egin dezake:

1. gelditze-puntuan uztea;
2. jatorrizko lekutik dagoen tokira doan lerro baten luzapenean jartzea, baina baimendutako joko-eremuan bakarrik, betiere aurretik markatu bada.

Bolaren bat bere borondatez geldiarazten duen jokalaria berehala deskalifikatzen da, bai eta bere taldea ere, uneko partidarako.

21. artikulua – Jokatzeko baimendutako denbora

Itua jaurtitzen denetik, jokalari orok gehienez minutu bat izango du bere bola jaurtitzeko. Epe hori itua gelditu denetik, edo aurreko bola gelditu ondoren hasiko da, edo, puntu bat neurtu behar izan bada, neurketa egin denetik.

Baldintza horiek berak aplikatzen dira itua jaurtitzeko.

Epe hori betetzen ez duen jokalari orok 35. artikuluan ezarritako zehapenak izanen ditu.

22. artikulua – Lekuz aldatutako bolak

Geldirik dagoen bola bat mugitzen bada, adibidez, haizearen edo lurraren inklinazioaren ondorioz, berriro jartzen da bere lekuan, markatuta badago. Gauza bera esan daiteke jokalari batek, arbitro batek, ikusle batek, animalia batek edo edozein objektu mugikorrek nahi gabe lekuz aldatutako edozein bolari buruz.

Edozein eztabaida saihesteko, jokalariek bolak markatu behar dituzte. Ez da onartuko markatu gabeko bola baten erreklamaziorik, eta arbitroak bola horiek lurrean duten kokapenaren arabera bakarrik emango du iritzia.

Aldiz, bola bat partida berean jokatutako bola baten eraginez mugitzen bada, posizio berrian geratzen da.

23. artikulua – Berea ez den bola bat jaurtitzen duen jokalaria

Berea ez den bola bat jokatzen duen jokalariak ohartarazpen bat jasoko du. Hala ere, jokatutako bola baliozkoa da, baina berehala ordeztu behar da, neurketa egin eta gero behar izanez gero.

Jokoan behin eta berriz gertatzen bada, baliogabetu egiten da jokalari arau-hauslearen bola, eta mugitu duen guztia berriz jartzen da bere lekuan, objektuak markatuak izan badira.

24. artikulua – Arauen aurka jokatutako bola

Arautegi honek 35. artikuluko zehapen espezifiko eta graduatuen aplikazioa aurreikusten duen kasuetan izan ezik, arauen aurka jokatutako bola oro nulua izango da, eta ibilbidean mugitutako guztia berrezarriko da bere lekuan, objektuak markatuak izan badira.

Hala ere, aurkariak eskubidea du abantailaren araua aplikatzeko eta baliozkoa dela deklaratzeko. Kasu horretan, bola apuntatua edo jaurtia ona da, eta mugitu duen guztia bere lekuan geratzen da.

 

PUNTUAK ETA NEURRIAK

25. artikulua – Bolak une batez kentzea

Puntu bat neurtzeko, ituaren eta neurtu beharreko bolen artean dauden bolak eta oztopoak une batez mugi daitezke, markatu ondoren.

Neurketa egin ondoren, kendutako bolak eta oztopoak berriro jartzen dira haien lekuan. Oztopoak ezin badira kendu, konpasa baten bidez neurtuko da puntua.

26. artikulua – Puntuen neurketa

Puntu baten neurketa jokatu duen jokalariari dagokio, edo taldekide bati. Aurkariek beti dute eskubidea jokalari horietako baten ondoren neurtzeko.

Neurketak tresna egokiekin egingo dira, eta ekipo bakoitzak bat izan beharko du.

Bereziki debekatuta dago neurketak oinekin egitea. Baldintza hori betetzen ez duen jokalariak 35. artikuluan aurreikusitako zigorrak jasango ditu.

Neurtzen diren bolen maila eta egiteko unea edozein direla ere, arbitro bati kontsulta dakioke, eta haren erabakia apelaziorik gabea da. Jokalariek gutxienez bi metrora egon behar dute neurketa bat egiten dutenean.

Hala ere, batzorde antolatzailearen erabakiz, batez ere telebistaz ematen diren partiden kasuan, erabaki daiteke arbitro bakar batek izango duela ahalmena neurtzeko.

27. artikulua – Kendutako bolak

Debekatuta dago jokalariek jokatutako bolak eskuaren amaiera baino lehen jasotzea.

Esku baten amaieran, puntuak zenbatu aurretik kendutako bola guztiak nuluak dira. Ez da inolako erreklamaziorik onartzen.

Jokalari batek joko-eremuko bere boletako bat jasotzen badu bere taldekideei bolak geratzen zaizkien bitartean, azken horiei ez zaie jokatzen utziko.

28. artikulua – Ituaren edo bolen mugimendua

Jokalarietako batek, neurketa egitean, itua edo bola eztabaidagarrietako bat mugitzen badu, taldeak puntua galduko du.

Puntu bat neurtzean, arbitro batek itua edo bola bat mugitzen edo lekualdatzen badu, zuzentasunez hitz egingo du.

29. artikulua – Itutik distantzia berera dauden bolak

Itutik hurbilen dauden bi bolak, bakoitza talde batekoa, distantzia berera daudenean, hiru kasu ager daitezke:

1. Bi taldeek bolarik ez badute, eskua nulua da, eta itua aurrekoan puntuatu duen edo zozketa irabazi duen taldeari dagokio.
2. Talde batek bakarrik baditu bolak, jokatu eta, azkenean, aurkariaren bola hurbilena baino hurbilago utzi dituen bolak adina puntu irabaziko ditu.
3. Bi taldeek bolak badituzte, azken bola jokatu duenari dagokio, gero aurkako taldeari, eta horrela hurrenez hurren, puntua boletako batena izan arte. Talde batek soilik bolak dituenean, aurreko ataleko xedapenak aplikatuko dira.

Eskuaren amaieran bolarik ez badago baimendutako eremuan, eskua nulua da.

30. artikulua – Bolari edo ituari atxikitzen zaion gorputz arrotza

Bolari edo ituari itsasten zaion edozein gorputz arrotz kendu egin behar da puntua neurtu aurretik.

31. artikulua – Erreklamazioak

Onartua izateko, erreklamazio guztiak arbitro bati egin behar zaizkio. Behin partida amaituta, ez da erreklamaziorik onartuko.

 

DIZIPLINA

32. artikulua – Zigorrak talde edo jokalari bat falta delako

Partiden zozketa eta zozketaren emaitzen aldarrikapena egitean, jokalariek kontrol-mahaian egon behar dute. Emaitza horiek aldarrikatu eta ordu-laurden geroago, jokalekutik kanpo dagoen taldeari puntu bateko zigorra ezarriko zaio, eta aurkako taldeari emango zaio. Epe hori 5 minutura murriztuko da, denbora mugatuko partidetan.

Epe horren ondoren, zigorra puntu bat handituko dabost minutuko atzerapen bakoitzeko.

Zigor horiek berak aplikatzen dira lehiaketan, zozketa bakoitzaren ondoren.

Edozein arrazoirengatik etenaldia egin ondoren partida bat berriro hasten bada, zehapenak puntu batekoa izango dira bost minutuko atzerapen bakoitzeko.

Partida hasi edo berriro hasi eta 30 minuturen barruan jokalekuan aurkeztu ez den taldea lehiaketatik kanpo geratuko da.

Osatu gabeko talde batek jokoa hasteko ahalmena du, jokalariaren zain egon gabe; hala ere, taldeak ez ditu jokalari horren bolak.

Jokalari batek ere ezin du partida batetik alde egin edo jokalekutik irten arbitro baten baimenik gabe. Edonola ere, irteera horrek ez du eteten ez partidaren garapena, ez taldekideek esleitutako minutuan bolak jokatzeko duten betebeharra. Bolak jokatu behar dituen unean itzuli ez bada, bolak baliogabe gelditzen dira, bola bat minutuko.

Baimenik eman ez bada, 35. artikuluan aurreikusitako zehapenak aplikatuko dira.

Mediku batek behar bezala egiaztatutako istripu edo arazo medikoren bat gertatuz gero, gehienez ere ordu-laurdena eten ahal izango da. Aukera horren erabilera iruzurrezkoa bada, jokalaria eta bere taldea lehia horretatik kanpo geratuko dira berehala.

33. artikulua – Atzeratutako jokalarien etorrera

Esku bat hasi ondoren, bertaratu ez den jokalaria agertzen bada, ez du esku horretan parte hartzen. Jokoan hurrengo eskutik baino ez da onartzen.

Falta den jokalaria partida hasi eta 30 minutura baino gehiagora agertzen bada, partida horretan parte hartzeko eskubidea galduko du.

Bere taldekideek partida hori irabazten badute, hurrengoan parte hartu ahal izango du, betiere taldeak izena emanda badu.

Lehiaketa ligaz egiten bada, bigarren partidan parte hartu ahal izango du, lehen partidaren emaitza edozein dela ere.

Partida baten lehen eskua itua jaurti bezain laster hasten dela jotzen da, jaurtiketaren baliozkotasuna edozein dela ere. Hurrengo eskuak hasiak direla jotzen da aurreko eskuaren azken bola gelditu denetik.

34. artikulua – Jokalari bat ordezkatzea

Bikoitzetan jokalari bat, hirukoitzetan jokalari bat edo bi ordeztea, lehiaketaren hasiera ofiziala jakinarazi baino lehen (bonba, txilibitua, iragarkia, etab.) bakarrik onartzen da, baldin eta beste talde batek ordezkoaren edo ordezkoen izenak eman ez baditu txapelketan.

35. artikulua – Zehapenak

Partida batean arauak ez betetzeagatik, jokalariek zigor hauek izango dituzte:

1. Oharpen ofiziala, epaile batek jokalari arau-hausleari txartel horia aurkeztuz adierazten da ofizialki.

Hala ere, denbora gainditzeagatik, txartel hori bat talde arau-hausleko jokalari guztiei ezarriko zaie. Jokalari horietako batek jada txartel horia badu, bola bat kenduko zaio uneko eskuan, edo hurrengo eskuan, jokatzeko bolarik ez badu.

2. Bola bat baliogabetzea, jokatutako bola edo jokatzeke dagoen bola, epaile batek jokalari arau-hausleari txartel laranja bat aurkeztuz adierazten da ofizialki.
3. Jokalari bat kanporatzea, arbitro batek jokalari arau-hausleari txartel gorri bat aurkeztuz adierazten da ofizialki.
4. Talde arau-hauslearen deskalifikazioa.
5. Bi talde deskalifikatzea, ados jarri badira.

Ohartarazpena zehapena denez, arau-hauste bat egiaztatu ondoren bakarrik eman daiteke. Beraz, ezin da oharpen ofizialtzat hartu, lehiaketaren edo partida baten hasieran, jokalariei araudia betetzeko ematen zaien informazioa.

36. artikulua – Baldintza klimatikoak

Egurats zabalean, euri-jasen kasuan bezala, hasitako esku oro amaitu egin behar da, arbitroak besterik erabaki ezean. Arbitroak bakarrik du eskumena, aldez aurretik epaimahaiari edo batzorde antolatzaileari kontsulta eginda, partidak etetea edo ezinbesteko arrazoiengatik lehiaketa bertan behera uztea erabakitzeko.

37. artikulua – Jokoaren fase berria

Lehiaketaren beste fase bat (bigarren txanda, hirugarren txanda, etab.) hasi dela iragarri ondoren, aurreko faseko partida batzuk ez badira amaitu, arbitro batek egiazta dezake lehiaketaren martxa ona ezin dela bermatu, eta epaimahaiari edo antolakuntza-batzordeari eska diezaioke bidean dauden partida guztiak geldiarazteko, baita lehiaketa ere.

38. artikulua – Kiroltasunik eza

Kiroltasunik eza eta jendearekiko, agintariekiko edo arbitroarekiko errespetu falta erakusten duten partida bateko taldeak, lehiaketatik kanpo geratuko dira. Kanporaketa horrek lortutako emaitzak ez homologatzea eragin dezake, bai eta 39. artikuluan aurreikusitako zigorrak aplikatzea ere.

39. artikulua – Jokabide txarra

Jokabide okerraren eta, arrazoi handiagoarekin, agintari, arbitro, beste jokalari edo ikusle baten aurkako indarkeriaren errudun bada, honako zehapen hauetako bat edo batzuk jasoko ditu, hutsegitearen larritasunaren arabera:

1. lehiaketatik baztertzea;
2. lizentzia edo afiliazio-agiri ofiziala kentzea;
3. kalte-ordainak eta sariak konfiskatzea edo itzultzea.

Jokalari arau-hauslearen aurkako zehapena taldeko kideei aplika dakieke.

1. zehapena arbitro batek ezarriko du.

2. zehapena epaimahaiak edo antolaketa-batzordeak ezarriko du.

3. zehapena batzorde antolatzaileak ezartzen du, eta 48 orduko epean, bere txostenarekin batera, atxikitako kalte-ordainak eta sariak bidaltzen dizkio bere destinoa erabakitzen duen erakunde federalari.

Nolanahi ere, kasuan kasuko instantzia federaleko administrazio-kontseiluak hartuko du azken erabakia.

Jokalariek jantzi egokia izan behar dute, eta gorputz-enbor biluziarekin jokatzea debekatzen zaie, eta, segurtasun-arrazoiengatik, zapata erabat itxiak eraman behar dituzte, behatzak eta orpoak babesteko.

Debekatuta dago jokoetan erretzea, zigarreta elektronikoak barne. Debekatuta dago, halaber, partidetan telefono mugikorra erabiltzea.

Agindu horiek betetzen ez dituzten jokalariak lehiaketatik kanpo geratuko dira, baldin eta arbitro batek ohartarazi ondoren jarraitzen badute.

40. Artikulua – Arbitroen betebeharrak

Lehiaketak zuzentzeko izendatutako arbitroak arduratuko dira joko-arauak eta horiek osatzen dituzten administrazio-arauak zorrotz aplikatzeaz.

Arau-haustearen larritasunaren arabera, beren erabakia betetzeari uko egiten dioten jokalari edo talde oro partida batetik kanporatzeko edo lehiaketatik deskalifikatzeko eskumena dute.

Joko-eremu batean, beren portaera dela-eta, istiluak eragiten dituzten ikusle kaleratuei edo zigortuei txosten bat egingo die arbitroak eta organismo federalari igorriko dio. Horrek huts-egileak deituko ditu diziplina-batzorde eskudunaren aurrean, eta horrek erabakiko du zein zigor hartu behar diren.

41. artikulua – Epaimahaiaren osaera eta erabakiak

Araudian aurreikusten ez den edozein kasu arbitro baten mende jarriko da, eta hark lehiaketako epaimahaiari bidali ahal izango dio. Epaimahaia hiru edo lau kidek osatuko dute. Epaimahaiak paragrafo honen arabera hartutako erabakiak apelaezinak dira. Berdinketa gertatuz gero, epaimahaiburuarena nagusituko da.

Iturriak

Jack Botermans et al.: El Libro de los Juegos. Plaza & Janes editores S. A., Esplugues de Llobregat, 1989.

Frederic V. Grunfeld: Juegos de todo el Mundo. UNICEF Edilan, Madril, 1978.

Jean-Marie Lhôte: Histoire des jeux de société. Flammarion, Paris, 1994.

 

https://www.ffpjp.org/portail/images/reglements-textes/R%C3%A9glement_P%C3%A9tanque%20au%201er%20Janvier%202021.pdf

https://www.leblogantiquites.com/2009/07/la-boule-clout%C3%A9e.html

https://vieux-outils-art-populaire.blogspot.com/2011/12/boule-cloutee.html

https://petanque.wordpress.com/2012/08/20/studded-boules/

 

Wikipedia (fr)

Wikipedia (en)